ابن حُبَیش؛ مورخی از دیار اندلس - سهندبلاگ

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری خبرنگاران- بارها شنیده ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل کوشش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران تألیف دکتر علی اکبر ولایتی که به سال 1392 در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده ایم.

ابوالقاسم عبدالرحمان بن محمد انصاری (504-584ق) مورخ، محدث، فقیه و ادیب اندلسی است.

او در المرّیه واقع در جنوب اندلس به جهان آمد. خاندان وی در اصل از شارقه، از توابع بلنسیه (والِنسیا) بوده اند و نیای وی، عبدالله، به المریه کوچ نموده بود.

ابن حبیش درس های مقدماتی را در زادگاه خود با آموختن قرائت های گوناگون از ابوالقاسم احمد بن عبدالرحمن قَصَبی، ابوالقاسم بن ابی رجاء بَلَوی و ابوالصبغ، معروف به ابن الیسع، شروع کرد. فقه را نزد ابوالقاسم احمد، معروف به ابن وَرد و ابوالحسن علی، مرعوف به ابن نافع آموخت. از ابومحمد عبدالحق بن غالب محاربی، ابومحمد عبدالله بن علی رُشاطی، ابوالحسن بن معدان، ابوعبدالله محمد بن وضاح و ابوعبدالله محمد، معروف به ابن ابی احدعشر، حدیث را فرا گرفت. علوم عربی را از ابوعبدالله محمد بن ابی زید نحوی آموخت.

ابن حبیش در نیمه 530ق/1136م به قرطبه رفت و دانسته های خود خود را از حدیث نزد کسانی چون ابوالحسن یونس بن محمد بن مغیث، ابوعبدالله محمد بن اصبغ ازدی، معروف به ابن المناصف، ابوعبدالله جعفر بن محمد بن مکی و ابوبکر محمد بن عبدالله معافری، معروف به ابن عربی تکمیل کرد. حدیث دانانی چون ابوالحسن شریح بن محمد، ابوالولید بن بَقوه هلالی، ابوبکر عبدالله معروف به ابن مدیر، ابوجعفر احمد بن عبدالرحمن بطروجی و ابوالفضل عیاض بن موسی بن عیاض به او اجازه روایت دادند.

ابن حبیش پس از سه سال اقامت در قرطبه به المریه بازگشت. در 542ق/1147م صلیبیان شهر را گشودند. ابن حبیش در این سال نزد سُلَیطین (آلفونسوی هفتم) رفت و نسب نامه ای برای وی تنظیم کرد و نسب وی را تا هرقل (هراکلیوس، امپراتور روم شرقی) رساند. در برابر این کار به وی اجازه دادند که همراه خاندان و همراهانش، بدون آنکه وجهی بپردازند، شهر را ترک نمایند. ابن حبیش به مُرسیه رفت و مدتی در آنجا ماند. سپس به جزیرله شَقر نزدیک بلنسیه رفت و متولی نماز و خطبه و احکام آنجا شد.

پس از 12 سال، در حدود556ق/1161م به مرسیه بازگشت و خطیب مسجد جامع آنجا شد. در 575ق نیز به قضاوت آنجا منسوب شد. خاتمه پس از مدتی بیماری، در 584ق/1188م، در مرسیه درگذشت و امیر مرسیه بر جنازه اش نماز گزارد.

گفته اند ابن حبیش مالکی مذهب بود. هر چند که در نابع گذشته بدین موضوع اشاره نشده است. فقط احمد بابا تنبکتی و محمد مخلوف به مالکی بودن وی اشاره نموده و نیز گفته اند که وی حافظه ای قوی داشته است.

مهم ترین کتاب ابن حبیش کتاب المغازی یا الغزوات است. نام کامل آن ذکر الغزوات الضامنة الکافلة و الفتوح الجامعة الحافلة الکاثنة فی ایام الخلفاءِ الائمة الاولی الثلاثة است. دو جزء این اثر تا به امروز شناخته شده و در دست است. این کتاب درباره لشکرکشی های سه دهه نخست سده اول هجری، زمان خلافت سه خلیفه اول است. ابن حبیش اثر دیگری داشته که مجموعه کوچکی در القاب بوده است و ابن ابار نسخه ای از آن را که نزد ابوالربیع کلاعی، شاگرد برجسته ابن حبیش بوده، دیده و رونوشتی از آن تهیه نموده است، اما تا به امروز نشانی از این کتاب به دست نیامده است.

4104/

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا